6 października obchodzimy Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego. Aby budować jak największą świadomość społeczną o tym schorzeniu, ustanowiono również marzec miesiącem świadomości o mózgowym porażeniu dzięciecym. Naukowcy zajmujący się tematem podkreślają, że przy dzisiejszym rozwoju medycyny, dostępności badań powinno się dążyć do poznania etiologii MPD. Samo rozpoznanie MPD jest jedynie przypisaniem do określonej grupy objawów klinicznych, niezwykle ważne jest także poznanie etiologii. Wiele chorób genetycznych oraz metabolicznych może prezentować objawy niepostępującego zaburzenia funkcji ruchowych, spełniających kryteria rozpoznania MPD. Choroby te należą niejednokrotnie do bardzo rzadkich, jednak nie należy ich wykluczać z diagnostyki różnicowej MPD. Przy dążeniu do poznania etiologii nieprawidłowego rozwoju może się okazać, że w wielu przypadkach jest dostępne leczenie, które może zapobiec dalszym uszkodzeniom neurologicznym. Niezależnie od możliwości leczenia, wyniki badań genetycznych mogą być bardzo pomocne dla pacjenta i jego rodziny.

Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to zespół zaburzeń ruchowych i postawy, które wynikają z uszkodzenia mózgu w okresie życia płodowego, w trakcie porodu lub bezpośrednio po nim. Schorzenie to nie postępuje wraz z wiekiem, jednak jego symptomy mogą stawać się bardziej widoczne w kolejnych latach życia.
Dane epidemiologiczne z Europy mówią o częstości występowania dziecięcego porażenia mózgowego na poziomie 1,5 do 2,5 na 1000 żywo urodzonych dzieci. W Polsce częstość występowania MPD szacowana jest na 2,0-2,5 na 1000 żywo urodzonych dzieci.

Mózgowe porażenie dziecięce a genetyka
Centrum Genomiki Stosowanej w dziecięcym szpitalu w Toronto przeprowadziło niedawno badanie dotyczące związku między genetyką dziecka a rozwojem porażenia mózgowego. Wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że co najmniej 1 na 10 przypadków porażenia mózgowego może mieć podłoże genetyczne.
Przeprowadzona w 2022 roku metaanaliza “Molekularna skuteczność diagnostyczna sekwencjonowania egzomu i mikromacierzy chromosomowej w porażeniu mózgowym” potwierdziła wyniki badań przeprowadzone w Szpitalu Dziecięcym w Bostonie – około 1 na 4 dzieci z porażeniem mózgowym, u których przeprowadzono testy DNA, miało warianty genetyczne, które prawdopodobnie spowodowały lub przyczyniły się do ich stanu. Dzięki nowym danym naukowcy rozszerzyli tradycyjny pogląd na tę chorobę i zaoferowali wskazówki dotyczące testów genetycznych.
“Gdy u kogoś zostanie zdiagnozowane porażenie mózgowe, lekarze mogą założyć, że doszło do urazu porodowego bez zbadania możliwości przyczyny genetycznej” – mówi dr Siddharth Srivastava z Kliniki Neurologii, który współprowadził badanie wraz z dr Annapurną Poduri. “Ta metaanaliza potwierdza, że w wielu przypadkach powinniśmy przeprowadzać testy genetyczne”.
Naukowcy ocenili wydajność diagnostyczną dwóch testów: sekwencjonowania egzomu, które analizuje geny kodujące białka, oraz mikromacierzy chromosomalnej (CMA), która wyszukuje delecje lub duplikacje chromosomów. Zaczynając od ponad 200 artykułów w PubMed, zawęzili swoje poszukiwania do odpowiednich raportów dotyczących sekwencjonowania egzomu w 15 kohortach i CMA w pięciu kohortach. W sumie badania te objęły ponad 2400 osób, zarówno dzieci, jak i dorosłych.
“Genetyka może odgrywać istotną rolę, nawet jeśli istnieją inne zidentyfikowane czynniki ryzyka MPD. Wskazanie przyczyny genetycznej może czasami przekierować opiekę”.
Podobnie jak w badaniu pilotażowym, 23 procent pacjentów poddanych sekwencjonowaniu egzomu miało diagnozę genetyczną, która mogła potencjalnie zmienić ich opiekę. Sekwencjonowanie egzomu było szczególnie ważne, gdy nie było wyraźnej przyczyny MPD, dając diagnozę w 35% przypadków, w porównaniu z 7% u pacjentów ze znanymi czynnikami ryzyka MPD. Wydajność diagnostyczna CMA wynosiła zaledwie 5 procent.
Testy zidentyfikowały wiele genów sprawczych, z których 23 dotyczyły co najmniej pięciu pacjentów. Najczęstszym z nich było zaburzenie związane z CTNNB1, stanowiące 3 procent zidentyfikowanych genów.

Kiedy pacjent z porażeniem mózgowym powinien przejść badania genetyczne?
W oparciu o swoje odkrycia, Srivastava i Poduri zalecają kompleksowe badania genetyczne u pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym o nieznanej przyczynie lub u pacjentów o znanej przyczynie, u których występują cechy kliniczne sugerujące zaburzenie genetyczne. Takie cechy mogą obejmować:
więcej niż jednego dotkniętego chorobą członka rodziny
dysmorficzne rysy twarzy
wrodzone anomalie
prawidłowe wyniki MRI mózgu
postępująca spastyczność lub osłabienie
historia okołoporodowa, która nie wydaje się wyjaśniać nasilenia spastyczności i/lub niepełnosprawności intelektualnej
niewyjaśnione zaburzenia metaboliczne.

Sekwencjonowanie całego eksomu powinno być oferowane jako badanie pierwszego rzutu. Wszelkie testy genetyczne powinny również obejmować rodziców dziecka, jeśli to możliwe. Poprawia to dokładność diagnozy i rzuca światło na to, czy wariant genetyczny został odziedziczony, czy wystąpił po poczęciu (de novo).

Co zrobić, jeśli wynik testu genetycznego jest negatywny?
Jeśli badanie nie zapewni natychmiastowej diagnozy genetycznej, Srivastava i Poduri zalecają ponowną ocenę pacjentów po dwóch do trzech latach, aby sprawdzić, czy ich prezentacja uległa zmianie. Przykładem może być postępująca spastyczność lub pojawienie się nowych cech klinicznych. Ponieważ cały czas odkrywane są nowe geny, warto ponownie przeanalizować dane sekwencjonowania pacjentów.
“Genetyka może odgrywać istotną rolę, nawet jeśli istnieją inne zidentyfikowane czynniki ryzyka MPD” – zauważa Srivastava, który jest również związany z Centrum Mózgowego Porażenia Dziecięcego i Spastyczności. “Wskazanie przyczyny genetycznej może czasami przekierować opiekę i potencjalnie prowadzić do precyzyjnego leczenia, gdy poznane zostaną biologiczne skutki wariantu genetycznego”.

Źródło:
https://www.cerebralpalsyguide.com/cerebral-palsy/causes/genetics/
https://neurologia-dziecieca.pl/neurologia_58-64-70.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9641643/?fbclid=IwAR0PtSWJK3C5nHxJJ7-WiSZrdiFauemHZlmcepak7htMUfP03LGTjbK0P8g
https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/article-abstract/2797273
https://answers.childrenshospital.org/cerebral-palsy-testing/
https://www.cerebralpalsyguide.com/cerebral-palsy/causes/genetics/

Wpis powstał wyłącznie w calach informacyjnych i nie ma na celu zastąpienie profesjonalnej porady, diagnozy lub leczenia.